Geloof, Harmonie en Stilte – Henk Helmantel in Museum Gouda. Een stilleven is per definitie stil. Maar de stillevens van Henk Helmantel vormen wel de overtreffende trap. Zijn realistisch geschilderde potten, schalen en fruit absorberen alle geluid. De schilderijen fungeren als zwarte gaten. Alle rumoer verdwijnt daarin. Wat blijft is de stilte. Voor de een is dat saai. Voor de ander een uitnodiging verder te kijken dan de zichtbare werkelijkheid. Museum Gouda viert het 50-jarig kunstenaarschap van Henk Helmantel met de overzichtstentoonstelling ‘Geloof, Harmonie en Stilte’.
Geloof, Harmonie en Stilte – Henk Helmantel in Museum Gouda
Henk Helmantel (1945) heeft lang moeten wachten op erkenning uit de museumwereld. Het publiek waardeerde altijd al wel zijn levensechte stillevens en portretten. Maar musea oordeelden dat zijn werk niet in hun collecties paste. Ook het Groninger Museum kocht pas in 2014 een Helmantel. Toch is hij een geboren en getogen Groninger. Die museale huiver had vooral te maken met de afwijzing van de figuratieve kunst in de twintigste eeuw. Realisme was achterhaald. Figuratieve schilderkunst zou slechts een herhaling van zetten zijn. De hedendaagse kunstgeschiedenis werd geschreven door de abstracte kunst.
Ambachtelijk vakmanschap en hedendaagse kunst
Dit is een misvatting. Maar dat besef dringt pas recent door. De figuratieve kunst moest wachten tot de laatste decennia van de twintigste eeuw. Toen pas realiseerde de kunstwereld zich dat de figuratie ernstig was onderschat. Moderne kunst is niet alleen abstractie en concept. Ook figuratieve schilders brachten de kunst in de twintigste eeuw verder. Bovendien is ook in het heden ambachtelijk vakmanschap een belangrijke kwaliteit. Terecht siert een uitspraak van Helmantel de eerste wand van de tentoonstelling: ‘Ik ben een figuratieve Mondriaan. Het gaat mij primair om vlakverdeling, compositie en kleurencombinaties. Mijn uitgangspunt is dus abstract, maar ik vul dat realistisch in.’
De blauwe zaal
Dat dit zo is, ervaar je het beste in de ‘blauwe’ zaal van de tentoonstelling. ‘Geloof, Harmonie en Stilte’ van Henk Helmantel in Museum Gouda omvat vier zalen. Drie zalen hebben elk een eigen kleur die nadrukkelijk aanwezig is de werken in die zaal. Een vierde zaal is gewijd aan kunstenaars die Helmantel inspireren. De tentoonstelling begint dus met harmonie en blauw. Een glanzende blauw glazen fles. Of het verschoten blauw van de houten tafel waarop het stilleven staat uitgestald. Maar uiteindelijk is al het blauw ondergeschikt aan het geheel. In de harmonieuze composities zijn al die minutieus geschilderde schalen en vazen tenslotte toch abstracte vormen . Dat fascineert.
Meer over Geloof, Harmonie en Stilte – Henk Helmantel in Museum Gouda in een volgende post van Marc Couwenbergh.
Geloof, Hoop en Stilte – Henk Helmantel in Museum Gouda is te zien tot en met 17 juni 2018.
Een gedachte over “Geloof, Harmonie en Stilte – Henk Helmantel in Museum Gouda”