Meisje aan het ontbijt bezoekt het Melkmeisje. Het recent voor 5,2 miljoen euro aangekochte schilderij Hollands meisje aan het ontbijt van Jean-Étienne Liotard is tot 21 maart 2017 te zien naast het Melkmeisje van Johannes Vermeer in de eregallerij van het Rijksmuseum in Amsterdam.

Meisje aan het ontbijt bezoekt het Melkmeisje

Jean-Étienne Liotard (1702-1789) schilderde zijn meisje bijna honderd jaar later dan Johannes Vermeer. Hoewel hij voor dit schilderij zich liet inspireren door de Hollandse schilderkunst van de zeventiende eeuw, is Liotard voor alles de schilder van de Verlichting. Hij excelleerde in het maken van portretten die opvallen door de hoge mate van realisme. Hij tekende gezichten naar de werkelijkheid en zag af van elke verfraaiing. We zien de geportretteerden zoals ze werkelijk waren. Veelal tonen zijn portretten zelfbewuste mensen. Mensen die in de geest van de Verlichting vertrouwen in zichzelf en in het menselijke vermogen hadden.

Ode aan de zeventiende eeuw

Liotard bracht met Meisje aan het ontbijt een ode aan de Hollandse schilderkunst van de zeventiende eeuw. Net als Vermeer toont Liotard de eenvoud van een alledaags huiselijk tafereel met een jonge vrouw in de hoofdrol.  Die draait met haar rechterhand het kraantje open van de koperen koffiekan. Zij lijkt helemaal op te gaan in deze handeling. Dat geeft haar de allure van een vrouw van Vermeer.  Vergelijk van de twee meesters kan nu: Meisje aan het ontbijt bezoekt het Melkmeisje.

Alles weten over de vrouwen van Vermeer. Klik hier voor De meiden van Vermeer achterna, een journalistieke pelgrimage langs 21 schilderijen van Vermeer met vrouwen in de hoofdrol.

Sober, verfijnd en calvinistisch

Ook de eenvoud van de compositie doet sterk aan Vermeer denken. Het meisje zit aan een tafeltje in een sobere huiskamer. Het daglicht valt net als bij Vermeer van links naar binnen. We zien nog een deel van een grote kast en van een schilderij dat tegen de groene muur hangt. Het is een kerkinterieur met een preekstoel. Dat zal geen toeval zijn. Het benadrukt dat in dit huis de Calvinistische soberheid wordt gewaardeerd. Liotard die vooral naam had gemaakt als schilder en pasteltekenaar van portretten van vorsten, prinsen en prinsessen overal in Europa, moet de eenvoud van het Hollandse huishouden zijn opgevallen.

Liotard en Vermeer

Hollands meisje aan het ontbijt mag dan sterk lijken op een Vermeer, het is de vraag of Liotard ooit een schilderij van Vermeer heeft gezien. In de achttiende eeuw was Vermeer nagenoeg vergeten. Toch is het niet onmogelijk dat Liotard schilderijen van Vermeer heeft gezien. Geboren in Genève zwierf hij door heel Europa en verbleef in 1755 in Delft. Hij trouwde in 1756 in Amsterdam maar bleef daar nog geen jaar.