Van Belletriptiek na 500 jaar de Jacobskerk uit. Dit belangrijkste altaarstuk van Pieter Pourbus heeft voor het eerst sinds 1556 de Sint Jacobskerk in Brugge verlaten. Het is nu het topstuk van de tentoonstelling Pieter Pourbus meester-schilder uit Gouda in Museum Gouda.
Van Belletriptiek na 500 jaar de Jacobskerk uit
Religieuze onderwerpen domineerden in de zestiende eeuw de schilderkunst. Ook Pieter Pourbus meester-schilder uit Gouda toonde zijn vakmanschap in dit genre. Daarvan is het mooiste bewijs de zogenaamde Van Belletriptiek. Dit drieluik werd genoemd naar de opdrachtgever Joost van Belle en zijn vrouw Kathelijne Hylaert. Die bestelden het voor de Sint-Jacobskerk in Brugge. Bijna vijf eeuwen lang bleef het daar. Maar nu heeft dit altaarstuk voor het eerst sinds 1556 die kerk verlaten voor de tentoonstelling in Museum Gouda.
Maria met zeven smarten
Het centrale paneel van dit drieluik toont de Maria met zeven smarten. De moeder van God zit op een troon onder een boog. Daarop zijn zeven momenten van verdriet uit haar leven afgebeeld. Van de profetie van Simenon die haar het leven en de dood van Christus voorspelt tot en met de graflegging van haar gekruisigde zoon. Elk tafereel is geschilderd in een eigen medaillon. Op het linker paneel, knielt Joost Van Belle. Op het rechter paneel doet zijn vrouw dat. Beiden hebben achter zich hun naamheilige. Het is een enscenering naar voorbeeld van Jan van Eyck.
Berustend
Marc de Beyer, directeur van Museum Gouda, wijst op het kind dat ook achter de geknielde Jooost van Belle staat. “Dat zou een overleden zoon van Van Belle kunnen zijn. Dat zou verklaren waarom hij Pieter Pourbus de opdracht gaf om Maria met de armen gekruist voor zich te schilderen. Eerder schilderde die Maria met de handen in elkaar verwrongen van smart. In de houding met de gekruiste armen, oogt ze meer berustend. Ze heeft het verlies van haar zoon aanvaardt. Dat wilde Van Belle wellicht ook benadrukken.”
Salvator Mundi
Religieuze schilderijen waren niet alleen voor kerken bestemd. Wie het zich kon veroorloven, gaf een kunstenaar opdracht voor een huisaltaarstuk. Daarvan is op de tentoonstelling ook een intiem voorbeeld te zien: Jezus Christus als Salvator Mundi uit ongeveer 1560. De Beyer vond dit schilderij in het Museum voor Schone Kunsten in Lille. Daar wilden ze het graag uitlenen aan Gouda. Daarmee krijgt het kleine schilderij de erkenning die het verdient.
Een christus als gesprekspartner
De ronde vorm is gevuld met het hoofd van Christus. Zijn donkere, lange haren met een scheiding in het midden, steken af tegen de warme rode achtergrond. Daardoor is het alsof hij van die achtergrond loskomt om nog dichterbij je te zijn. Dat effect wordt versterkt door de vriendelijke maar indringende blik, waarmee hij de toeschouwer aankijkt. Het is niet moeilijk voor te stellen dat een gebed voor dit schilderij in de vertrouwde omgeving van het eigen huis, je het gevoel had dat je echt in gesprek was met de redder van de wereld.
Meer over Pieter Pourbus meester-schilder uit Gouda.
Meer over de portretkunst van Pieter Pourbus meester schilder uit Gouda en zijn Mona Lisa.
